هیومیک اسید
اسید هیومیک
یکی از مشتقات هوموس، هیومیک اسید است. اسید هیومیک یک اسید ضعیف آلی و محرک زیستی قهوه‌ای رنگ می‌باشد.
اسید هیومیک در اثر فعل و انفعالات و واکنش‌های شیمیایی که بر روی بقایای حیوانات و گیاهان متلاشی شده صورت گرفته، در خاک تشکیل می‌شوند.
این ماده از ترکیبات آلی – معدنی شامل اسیدهای آمینه، اسیدهای نوکلئیک، پپتیدها، آلدئیدها و فنول که با انواع کاتیون‌ها پیوند داده اند تشکل شده است.
این ماده آلی با pH (9 تا 11) می‌باشد. حدود 80 درصد مواد ارگانیک خاک را هیومیک اسید تشکیل می‌دهد.
هیومیک توانایی اتصال به عناصر ماکرو و میکرو را دارد به همین دلیل سبب بهبود و افزایش توانایی گیاهان در جذب مواد مغذی از خاک می‌شوند.
محصول اسید هیومیک با کلاته کردن عناصر معدنی غیرقابل جذب یا کم جذب در محیط اطراف ریشه، آن‌ها را به صورت قابل جذب در می‌آورند.
نحوه تولید ماده آلی هیومیک اسید
در واقع گیاهان و جانوران دفن شده در خاک، در اثر تابش نور خورشید و با وجود گرما و رطوبت طی فرآیندهای طولانی مدت تجزیه شده و به منبع خوبی از مواد آلی و معدنی یا همان هوموس تبدیل شده اند.
در صورتی‌که فرایند تجزیه ادامه پیدا کند سرانجام مایع قهوه ای رنگی که حاوی مقدار زیادی گروه‌های کربوکسیل، فنل و بنزوئیک است به نام هیومیک اسید بوجود می آید.
نحوه اثر کود هیومیک اسید بر خاک
هیومیک با ایجاد بستر مناسب برای رشد باکتری‌های مفید خاک سبب حاصل‌خیزی آن و افزایش سوخت و ساز گیاه می‌شود.
همچنین این باکتری‌ها ماده‌ای ترشح می‌کنند که سبب مصون ماندن ریشه گیاه از آفات و بیماری‌ها می‌شود.
روش مصرف هیومیک
این ماده آلی از دو طریق سیستم‌های آبیاری و مصرف خاکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در سیستم‌های آبیاری هیومیک با به میزان 2 تا 5 کیلو در هکتار با آب آبیاری حل شده و سپس استفاده می‌شود که می‌توان 2 تا 3 مرتبه در سال تکرار کرد.
در مصارف خاکی می‌توان هیومیک اسید را با کمی آب حل کرده و به بذرها آغشته و سپس بذرها کاشته شود و یا بسته‌های پودری هیومیک به همان شکل بسته بندی شده قابل استفاده می‌باشند.
می‌توان میزان مورد نیاز را با خاک ترکیب کرد و یا با آب گرم به صورت محلول استفاده کرد، سپس بوسیله آبپاش و یا دستگاه اسپری، بر روی خاک پاشیده شود.
نکته: محلول پاشی به علت وزن ملکولی بالای هیومیک اسید پیشنهاد نمی‌شود.
شرایط نگهداری هیومیک اسید
از جمله شرایط نگهداری هیومیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم دسترسی کودکان به هیومیک اسید
- عدم استفاده بیش از حد
- عدم قرارگیری در معرض نورمستقیم خورشید
- نگهداری در پاکت اصلی
- نگهداری به دور از مواد خوراکی و آب آشامیدنی
- خودداری از تماس با چشم (در صورت تماس با چشم فوراً با مقدار زیادی آب شستشو دهید)
زمان مصرف هیومیک اسید
گیاهان ویژگی‌های ساختاری، عملکردی، زمان جوانه‌زنی، زمان میوه‌دهی، ریزش برگ و غیره مختلفی دارند، بنابراین زمان مصرف هیومیک نیز با یکدیگر متفاوت خواهد بود.
اما زمان توصیه شده مصرف هیومیک برای محصولات زراعی در طی فرآیند رشد و برای دیگر محصولات از ابتدای جوانه‌زنی شروع شده و تا پیش از برداشت محصول ادامه پیدا میکند.
کشاورزان برای گیاهان گلخانه‌ای و زراعی می‌توانند در طی فرایند رشد و برای درختان میوه، پیش از گل‌دهی و در هنگام تشکیل میوه از هیومیک استفاده کنند.
مزایای استفاده از کود هیومیک
از مزایای استفاده از هیومیک اسید می‌توان به جلوگیری از سرما زدگی گیاه، ایجاد بستر مناسب برای رشد گیاه، افزایش بازدهی محصول، کاهش سمیت بعضی کودها، جذب بهتر عناصر کم مصرف، انحلال و آزادسازی عناصر میکرو و ماکرو، افزایش تولید کلروفیل و سبزدانه در برگ درختان، حاصل‌خیزی خاک، افزایش سرعت جوانه زدن گیاهان، افزایش رشد باکتری‌های مفید در خاک، افزایش جذب مواد مغذی، تقویت خاک و جلوگیری از خشکی و شوری آب اشاره کرد.
سایر مزایای هیومیک اسید را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- انحلال و جذب عناصر نامحلول در خاک
- پایداری اثر در خاک
- محرک ریشه‌زایی
- محرک آنزیم‌های گیاهی
- افزایش درصد نیتروژن خاک
- کاهش تراکم و فشردگی خاک
- ارتقاء خواص فیزیکی و شیمیایی خاک
- کمپلکس کردن یون‌های فلزی
- افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی
- افزایش فعالیت‌های آنتی اکسیدانی
- کاهش pH خاک‌های قلیایی و آهکی
- افزایش برگ و گل
- بهبود بخشیدن به ساختار خاک
- جذب یون‌های آهن
- قابلیت نگهداری آب در خاک
- افزایش تهویه خاک، بهبود دانه بندی خاک
- بی خطر بودن برای محیط زیست، حیوانات، گیاهان و انسان
- جلوگیری از فرسایش خاک
- جلوگیری از ترک‌خوردگی خاک
- کاهش اثر آفات و بیماری‌ها و زیست سازگاری بالا
جلوگیری از سرمازدگی گیاه
هیومیک باعث افزایش سوخت و ساز درون سلولی، رطوبت و گرما می‌شود و به علت داشتن رنگ قهوه‌ای تیره، نور خورشید را بیشتر جذب کرده و محیط اطراف ریشه را گرم نگه می دارد.
از طرفی افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های خاک در اطراف ریشه و چرخش شیره گیاهی در درون آوندها باعت افزایش مقاومت در برابر سرمازدگی می‌گردد.
افزایش میزان ویتامین‌ها در خاک
هیومیک اسید ویتامین‌هایی نظیر Zn، K، Fe، P و N را به خاک اضافه میکند و سبب بالا رفتن کیفیت محصول نهایی شود.
افزایش مقاومت به خشکی
هیومیک اسید با اصلاح ساختار خاک فضای بیشتری برای نفوذ آب ایجاد میکند. همچنین مولکول‌های هیومیک اسید با مولکول‌های آب پیوند تشکیل داده و مانع به هدر رفتن آب می‌شود.
از طرفی با نفوذ به درون بافت‌های گیاهی و پیوند با مولکول‌های آب سبب کاهش تعریق و تعرق گیاه می‌شود.
ایجاد تعادل در خاک‌های اسیدی
هیومیک میزان PH خاک را تنظیم کرده و بر این اساس محیط را به لحاظ اسیدی و یا قلیایی بودن متعادل میکند.
جلوگیری از فرسایش خاک
خاک دارای هیومیک اسید، به دلیل داشتن ترکیبات کلوییدی قابلیت بالایی در حفظ کیفیت و کمیت ذرات و دانه‌های خاک دارد به همین دلیل احتمال فرسایش خاک را به حداقل ممکن می‌رساند.
جذب یون‌های آهن
یکی از مزیت‌هایی که به کارگیری این ماده آلی برای صنعت کشاورزی دارد، بالا بردن توان جذب یون‌های آهن بوسیله ریشه گیاه است.
جلوگیری از ترک‌خوردگی خاک
ترکیبات کلوییدی همانند یک چسب قوی دانه‌های خاک را به هم پیوند داده و به علاوه با قابلیتی که در حفظ رطوبت خاک دارد، ترکیب یکدستی از خاک را ایجاد میکند.
حفظ رطوبت خاک
در مناطق خشک و کویری حفظ رطوبت بسیار با اهمیت است.
در اثر پیوند مولکول‌های هیومیک اسید با مواد مغذی (مینرال) خاک، شبکه‌‌ی تور مانندی تشکیل می‌شود، که توانایی به دام اندازی حجم زیادی آب را دارد به همین دلیل رطوبت خاک را حفظ میکند.
افزایش رشد باکتری‌های مفید در خاک: هیومیک اسید با افزایش نفوذپذیری دیواره سلولی و تولید پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک در درون سلول به رشد و تکثیر باکتری‌های مفید کمک میکند.
افزایش انبارداری و بهبود کیفیت محصول
هیومیک اسید با تاثیر بر روی مکانیسیم فتوسنتز و تولید قند، پروتئین و ویتامین در گیاه سبب افزایش بهبود کیفیت محصول می‌شود.
ازطرفی هیومیک اسید با کاهش نفوذپذیری دیواره سلولی نسبت به باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا باعث افزایش خاصیت انبارداری می‌شود.
بهبود ریشه‌زایی گیاهان
گیاهانی که ریشه‌های حجیم‌تر و قوی‌تری دارند نسبت به تنش‌های محیطی مقاوم‌تر هستند.
یکی از نقش‌های مهم هیومیک اسید، افزایش چند برابری حجم ریشه می‌باشد.
هیومیک اسید با افزایش نفوذپذیری سلول‌‌ها و تولید اسیدهای نوکلئیک و اسیدهای آمینه به جذب بهتر عناصر مورد نیاز و تکثیر سلولی ریشه‌ها کمک میکند.
آزادسازی مواد معدنی
هیومیک به دلیل خاصیت اسیدی می‌تواند بصورت مستقیم و یا غیرمستقیم روی مواد معدنی تاثیرگذاشته و سبب رهاسازی و جذب آن‌ها شود و سپس در زمان مناسب در اختیار ریشه قرار دهد.
کاربرد هیومیک در صنایع مختلف
امروزه هیومیک اسید در صنعت کاربردهای متنوع دارد و مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است.
به عنوان مثال در تولید داروهای انسانی و مکمل‌های دامی، احیای خاک‌ها و آب‌های آلوده به مواد نفتی و آلاینده‌های شیمیایی، کاهش چسبندگی گل حفاری در صنایع نفت، جداسازی فلزات در تصفیه فاضلاب‌های صنعتی، مصرف می‌شود.
اما مهم‌ترین کاربرد آن در کشاورزی است زیرا این کود بیشتر نقش عملکردی دارد و شرایط را برای جذب بهتر کودهای دیگر فراهم می‌نمایید.
نظرات کاربران